Bieżnik to zewnętrzna część opony bezpośrednio stykająca się z drogą. Jest odpowiedzialny za przyczepność opony do nawierzchni. Jeżeli nie jest wystarczająco głęboki, samochód traci trakcję, a droga hamowania się wydłuża. Płytkie rowki bieżnika powodują, że panowanie nad pojazdem na mokrej nawierzchni jest trudniejsze, co zwiększa ryzyko wypadku. Wzrasta ryzyko aquaplaningu – czyli poślizgu kół na warstwie wody przy dużej prędkości – a tym samym ryzyko wypadku.
W trosce o własne bezpieczeństwo należy regularnie mierzyć ciśnienie powietrza w oponach i głębokość bieżnika.
Średnia głębokość bieżnika w nowych oponach wynosi do 8 milimetrów. Wartością graniczną, określoną przez regulacje prawne, jest 1,6 mm (2/32 cala) – przy takiej głębokości bieżnika opona musi zostać wymieniona. Zbyt płytki bieżnik („łysa opona”) wydłuża drogę hamowania, zwiększa ryzyko aquaplaningu i poślizgu, a jazda na takich oponach po mokrej nawierzchni jest niebezpieczna. Ta minimalna głębokość bieżnika wynosząca 1,6 milimetra dotyczy opon samochodów osobowych i motocykli. W lekkich motocyklach minimalna głębokość bieżnika wynosi 1 milimetr.
Należy upewnić się, że pojazd jest wyposażony we właściwe opony zimowe, letnie lub całoroczne. Opony sezonowe są odpowiednio dopasowane do warunków pogodowych i drogowych panujących w danej porze roku.
Również w przypadku opon zimowych i letnich minimalna głębokość bieżnika wynosi 1,6 milimetra. W Polsce nie ma nawet żadnego obowiązku używania opon zimowych.
Opony z małą głębokością bieżnika mają gorszą przyczepność w czasie jazdy po mokrej nawierzchni. Gdy bieżnik nie może odprowadzić wody, która znajduje się pod kołem, dochodzi do zjawiska aquaplaningu. Nowe opony znacznie rzadziej prowadzą do problemów z aquaplaningiem i zapewniają dobrą przyczepność przy dużej prędkości.
Wskazówka: Przed wyjazdem na urlop należy zapoznać się z przepisami dotyczącymi głębokości bieżnika, ponieważ występują w tej kwestii różnice między poszczególnymi regionami.
Wskaźniki ścierania się lub zużycia (Tread Wear Indicators – TWI) określają zużycie opony. Zwykle na bocznej ściance opony znajduje się mała strzałka oznaczona jako „TWI”, która umożliwia odczyt limitu zużycia opony. Dotyczy to równomiernie rozmieszczonych na obwodzie opony progów poprzecznych w rowkach wzdłużnych bieżnika. Jeśli wyraźnie widoczne jest dno bieżnika i znajduje się ono na takiej samej wysokości co pozostały bieżnik, trzeba wymienić opony zgodnie ze wskaźnikiem zużycia.
Niektóre modele opon zimowych mają specjalne wskaźniki zużycia dla opon zimowych. Zimowy TWI jest oznaczony z boku na krawędzi opony w postaci płatka śniegu. W niektórych oponach letnich występują dodatkowe progi do odczytu stopnia zużycia, oznaczonego tutaj kroplą wody. Opony należy wymienić również wtedy, gdy wyraźnie widoczne są wskaźniki zużycia i znajdują się one na takiej samej wysokości co pozostały bieżnik.
Jakie czynniki wpływają na zużycie, a tym samym na żywotność opon , i jak można ją przedłużyć? Dowiesz się tego z naszego poradnika.
Jeśli dysponujesz przyrządem do pomiaru głębokości bieżnika, włóż końcówkę przyrządu w rowek i dopchnij obsadkę równo z powierzchnią bieżnika. Na takim mierniku można łatwo odczytać stopień zużycia. Bieżnik główny to szerokie rowki w środkowym obszarze bieżnika. Alternatywnie do miernika można też zastosować mały liniał.
Inną metodą jest sięgnięcie do portfela: głębokość bieżnika opony możemy zmierzyć monetą o nominale 1 euro. Wystarczy włożyć monetę w duże rowki bieżnika na środku opony. Jeśli widoczne jest złote obramowanie monety, oznacza to, że głębokość bieżnika jest mniejsza niż 4 milimetry. Oczywiście ten rodzaj pomiaru nie jest dokładny, ale daje przybliżone wyobrażenie. Złota krawędź monety 1 euro ma dokładnie 3 milimetry szerokości.
Pamiętaj, aby sprawdzać głębokość w różnych miejscach. Nieprawidłowe ustawienie geometrii kół może powodować nierównomierne zużycie bieżnika. Zwracaj uwagę na powierzchnie bardziej zużyte niż ich otoczenie. Bieżnik powinien być oceniany na podstawie najmniejszego wyniku pomiaru. Jeśli nie masz pewności, jak zmierzyć bieżnik w swojej oponie, skorzystaj z usług centrum serwisowego.
Przy pomiarze głębokości bieżnika zwracaj uwagę na nieregularne, przypominające fale zużycie bieżnika na obwodzie. Takie małe ubytki bieżnika mogą wskazywać na nieprawidłową geometrię kół lub inne problemy z pojazdem. W razie uszkodzenia opony należy udać się do wybranego warsztatu.
Alarmujące są również wypukłości na bieżniku lub bocznej ścianie opony. Nie są one bezpieczne i nie można czekać z wymianą opony na nową.
Kupując oraz eksploatując opony, uwagę należy zwracać nie tylko na głębokość bieżnika, ale również na jego wzór. To właśnie on, jeśli jest prawidłowo dobrany, w dużym stopniu decyduje o komforcie i bezpieczeństwie w trakcie prowadzenia samochodu. Użytkowanie ogumienia z odpowiednim wzorem zapewnia na przykład unikanie niezwykle niebezpiecznego zjawiska, jakim jest aquaplaning.
Do wyboru są następujące rodzaje wzorów bieżników:
Należy pamiętać, że ze względu na bezpieczeństwo i osiągi należy zawsze unikać stosowania opon o różnych wzorach bieżnika. Rzeźba bieżnika to unikalny wzór, który ma poprawić przyczepność i właściwości jezdne w określonych warunkach na drodze. Niczym detektyw możesz wskazać markę opony na podstawie śladu, jaki pozostawia na drodze.
Każdy wzór bieżnika składa się z czterech podstawowych elementów:
Wszystkie te elementy: żebra, rowki, bloki i lamele mogą tworzyć niepowtarzalny wzór, który wpływa na parametry opony pod takimi ważnymi względami, jak hałas, właściwości jezdne, trakcja i zużycie.
Dzięki temu producenci opon mogą opracowywać rzeźby bieżników pod kątem określonych potrzeb podczas jazdy, dotyczących na przykład hamowania na mokrej nawierzchni i prowadzenia na suchej, odporności na poślizg kół na warstwie wody przy dużej prędkości (aquaplaning) czy trakcji na lodzie i śniegu.
Ile istnieje wzorów bieżnika opony? Naprawdę dużo. Ale ogólnie rzecz biorąc, możemy wyróżnić trzy kategorie rzeźby. Która z nich jest stosowana w Twoim samochodzie?
Wzór symetryczny jest najczęściej stosowany i odpowiedni w oponach do samochodów osobowych, ale nie do intensywnej eksploatacji. W oponach o takiej konstrukcji ciągłe żebra lub niezależne bloki zajmują całą powierzchnię bieżnika i na obu połowach opony znajduje się taki sam wzór.
Najważniejsze cechy:
Opony z symetrycznym wzorem zapewniają właścicielowi pojazdu największą elastyczność przy przekładaniu opon bez wpływu na codziennie osiągi. Są także ciche, trwałe i przyczyniają się do oszczędnego zużycia paliwa. W niższym stopniu dostosowują się one jednak do zmieniających się warunków na drodze. A zatem, mimo że symetryczny wzór zapewnia stałą przyczepność na suchej drodze, takie opony nie są już tak skuteczne na mokrej nawierzchni jak inne opony.
Opona z kierunkowym wzorem bieżnika jest zaprojektowana tak, aby toczyć się do przodu tylko w jednym kierunku. Taki bieżnik zawiera poprzeczne rowki spotykające się w środku bieżnika, przypominające kształtem grot strzały. Jego zadanie nie sprowadza się jednak do nadawania bardziej sportowego wyglądu. Rowki przypominające „jodełkę” są bardziej odporne na aquaplaning, ponieważ wydajniej odprowadzają wodę.
Inną zaletą kierunkowego bieżnika jest poprawa trakcji, sprzyjająca doskonałemu prowadzeniu na śniegu lub błocie. Z tego powodu bardzo prawdopodobne jest znalezienie wzoru kierunkowego na dobrej oponie całorocznej lub zimowej. Zwiększona trakcja przydaje się także w przypadku opon o dużych osiągach w wysokiej klasy pojazdach.
Najważniejsze cechy:
W przypadku bieżnika kierunkowego trzeba jednak pamiętać, że komplikuje on przekładanie opon. Można je przekładać tylko po jednej stronie pojazdu, na przykład z przodu na tył. W przeciwnym razie, czyli po przełożeniu opony na koło po drugiej stronie pojazdu, wzór będzie skierowany w niewłaściwym kierunku. Takie działanie uniemożliwiłoby wykorzystanie zalet bieżnika.
Przestrzeganie prawidłowej orientacji opony ułatwia strzałka umieszczona na bocznej ścianie opony. Jej kierunek odpowiada kierunkowi wzoru i wymaganemu kierunkowi jazdy.
Na oponie z bieżnikiem asymetrycznym znajdują się dwa różne wzory: jeden na wewnętrznej, a drugi na zewnętrznej połowie opony. Wygląda to nietypowo, ale obie połowy mają odrębne zadania.
Wewnętrzny bieżnik odpowiada za odprowadzanie wody i ochronę przed aquaplaningiem. Z kolei zewnętrzny bieżnik zawiera sztywne bloki, które zwiększając poprzeczną sztywność, poprawiają przyczepność podczas jazdy na zakrętach i po suchej nawierzchni oraz wpływają na obniżenie poziomu hałasu w pojeździe. Połączenie tych cech sprawia, że opony asymetryczne są szczególnie popularne w samochodach o najwyższych osiągach.
Najważniejsze cechy:
Podobnie jak opony z bieżnikiem kierunkowym, modele asymetryczne nakładają ograniczenia przy przekładaniu. Takie opony można przełożyć tylko między przodem a tyłem po tej samej stronie pojazdu. W prawidłowym montażu pomocne będą wskaźniki na bocznej ścianie.
Przy zakupie nowych opon unikaj mieszania różnych typów, wymiarów lub marek opon do jednego pojazdu. Aby zachować optymalne osiągi, zamawiaj identyczne modele tej samej marki co opony już założone na kołach.
Przy wymianie opon trzeba pamiętać o jeszcze jednej sprawie: wymiana pary opon jest bezpieczniejsza niż wymiana tylko jednej sztuki. Najnowsze opony powinny znaleźć się na tylnej osi, a częściowo zużyte – na przedniej.
Jeśli nie jest to możliwe, kierowcom zaleca się, aby nowa opona miała taki sam wzór bieżnika jak druga opona w tej samej osi. Jednoczesne użycie opon o różnych wzorach negatywnie wpływa na warunki prowadzenia samochodu i może być nawet niebezpieczne.
Podczas eksploatacji każdego samochodu ważne jest, aby regularnie kontrolować, czy nie została osiągnięta minimalna głębokość bieżnika ogumienia. Pomoże w tym wskaźnik zużycia opony, dzięki któremu można łatwo sprawdzić, czy ogumienie nadaje się do wymiany. Jeśli tak jest, nie warto czekać, ale od razu trzeba pomyśleć o zakupie nowej opony.
Bieżnik w oponach odgrywa zasadniczą rolę podczas jazdy. Dotyczy to nie tylko jego odpowiedniej głębokości, gdyż duże znaczenie ma też odpowiedni wzór bieżnika, czyli symetryczny, kierunkowy lub asymetryczny. Gwarantuje on bezpieczeństwo na drodze i stabilność w trakcie prowadzenia pojazdu. Jest on niezbędny do tego, aby zapobiegać groźnym zjawiskom, takim jak aquaplaning, które mogą doprowadzić nawet do wypadku. Dlatego bieżnik nowej opony oraz w starszym ogumieniu powinien mieć prawidłową strukturę.
