Lastikler çeşitli nedenlerle hasar görebilir ve bu, sürücü bir sorun olduğunun hemen farkına varmadan gerçekleşebilir. En yaygın hasar türleri; delikler, kesikler, darbeler, çatlaklar, balonlar ve düzensiz aşınmadır. Bu bölümde, sorunu teşhis etmenize yardımcı olacak belirti ve bulguları ve bunların nasıl önleneceğine ilişkin bazı yararlı ipuçlarını açıklayacağız.
Çeşitli düzensiz aşınma türleri vardır. En tipik varyasyonları testere dişli aşınma, tek taraflı aşınma ve merkez aşınmasıdır. Burada nasıl ve neden ortaya çıktıklarını açıklayacağız.
Normal kullanım ve süspansiyon ayarlarından kaynaklanan bir kalıptır. Lastik sırtı üzerinde meydana gelen aşınmanın dışarıdan görünen (ve duyulabilen) tezahürüdür. Daha fazla açıklamak için lastik sırtı tasarımın konusunda biraz daha derine inelim.
Sırt olukları ve kılcal kanallar, ıslak ve su basmış yollarda güvenliği sağlamak için çok önemlidir. Özellikle düşük profilli lastiklerde, suyu tahliye etmek ve suda kızaklamaya karşı korumayı iyileştirmek için daha yüksek oranda sırt hacmi gereklidir. Su tahliyesi için çapraz oluklar, omuz bölgesinde serbest duran blokların şeklini alır. Bu omuz blokları, belirli çalışma koşulları altında yuvarlanma mekanizmalarının bir sonucu olarak bir testere şekline dönüşebilir.
Bu çalışma koşulları şunları içerir:
Lastik yolda yuvarlanırken, serbest duran bloklar, lastiğin temas alanına yaklaştıkça deforme olur ve asfalta dokunduklarında sıkışırlar. Bununla birlikte, yol temasını kaybettikten sonra, bloklar orijinal şekillerine geri dönecek ve bunu yaparken yüzeye sürtecektir. Sonuç olarak blok salgı kenarında bir aşınma modeli ortaya çıkar ve bunun sürülmeyen tekerlek konumlarında ortaya çıkması daha olasıdır.
Az miktarda testere dişli aşınma modeli makuldür ve sürüş konforu üzerinde fark edilebilir bir etkisi olmaz. Ancak aşınma daha kapsamlıysa, bu durum daha spesifik hatalardan kaynaklanıyor olabilir. Bu hatalar uygun olmayan şişirme, burnun aşırı içerde olması ve düşük aşınma uygulamaları arasında değişebilir.
Bu aşınma modelini yüksek çekiş sağlayan araba tekerleklerinde bulabilirsiniz. Ani hızlanma sırasında, şehir içi trafikte dur-kalk yaparken veya trafik ışıklarından kalkış sırasında bu yüksek tork seviyeleri, sırt merkezinin aşınmasını hızla artırabilir. Günümüzün orta sınıf araçları bile, yüksek düzeyde tork oluşturan ve yüksek derecede kayma üretebilen modern motorlara sahiptir.
Tek taraflı aşınmanın en büyük nedeni aks geometrisidir. Sapmalar zamanla gelişebilir ve bunların sebebi bir kaldırımın agresif bir şekilde çıkılması gibi durumlardır.
Düşük profilli lastiklerle birlikte bir aracın yüksekliğini düşürmek de tekerlek hizalamasını etkileyebilir. Sürüş sırasında, modifiye edilmiş süspansiyon kolları, tekerleklerin hizasını belirtilen konumdan saptırma eğilimindedir. Sürücüler sorunun farkında olamayabilir, çünkü bir aks ölçüm sırasında tekerlek hizalama değerleri statik bir konumda ölçüldüyse, değerler tolerans sınırları içinde bulunabilir. Ancak üreticinin hizalama verileri, teslim edilen araçlar için geçerlidir ve özelleştirilmiş araçlar için geçerli olmayabilir. Bu durum da düzgün olmayan sırt aşınmasında artışa neden olabilir.
Bir aracın tekerlekleri yanlış hizalanmışsa, nitelikli bir uzman tekerlekleri yeniden hizalayarak sapmayı düzeltebilir.
Bir darbe hasarı lastiğin belirli engellerle temas etmesinden sonra karkas (lastik muhafazası) üzerinde meydana gelen hasardır. Lastik yanağındaki belirgin bir balon, karkasın içindeki kordların tahrip olduğunu gösterir.
Bu tür hasarlar genellikle, kaldırımlar veya hız tümsekleri gibi nesnelerin üzerinden aşırı hızda veya yanlış açıyla geçilmesinden kaynaklanır. Karkasın aşırı gerilmesi, bireysel kortların kopmasına neden olur. Hasarın tam boyutu, çarpma hızına ve açısına ve engelin boyutuna bağlı olacaktır. Dikkatli sürücüler, bir aracın önünde aniden bir engel belirmedikçe ve etrafından dolaşamama gibi durumlar olmadıkça, genellikle bu tür hasarlardan kaçınabilirler.
Bu tür bir hasarın göz ardı edilmesi, gelecekte bir noktada lastik arızasıyla birlikte sırt ve katların delaminasyonu ya da lastik yanağının parçalanması riskini artırır.
Darbe hasarı bazen lastik yanağının dalgalanması ile karıştırılır, ancak bunlar aynı şey değildir. Aşağıda açıkladığımız gibi, yanaktaki çukurlar veya dalgalanmalar endişe nedeni değildir.
Bir lastik yanağı her zaman mükemmel şekilde eşit değildir; bazen çukurlar ve dalgalanmalar olabilir ve nedenlerini belirlemek için daha ayrıntılı bir inceleme gerekebilir.
Bilmeniz gereken en önemli şey, dalgalanmaların zararsız olduğu ve sürüş veya güvenlik özelliklerine zarar vermediğidir. Çukurlar yüzeyseldir.
Lastikteki dalgalanmalar, şişirilmiş bir balonun etrafına bir ip bağlamanız ve ardından ipi yavaşça daha sıkı çekmeniz şeklinde örneklendirilebilir. Bu örnekteki balon lastikse; ip, kauçuk tarafından gizlenen gömülü karkas kortlarıdır. Bu kortlar, lastiğin sağlamlığını ve dengesini sağlar ve sürüş sırasında direksiyon ve fren kuvvetlerini aktarır.
Bir lastiğin üretimi sırasında- veya daha doğrusu çelik kayışın ve dişin bağlı olduğu karkasın üretiminde- karkasta genellikle bir veya iki bindirme vardır. Lastik takıldıktan ve şişirildikten sonra bazen bir dalgalanma olarak görülen bu örtüşmedir.
Ancak herhangi bir şüpheniz varsa, lastik yanağı dalgalanmalarını nitelikli bir lastik uzmanına kontrol ettirin.
Kesikler, kötü yol koşulları, çıkıntılı gövde parçaları, taş veya cam gibi keskin, yabancı cisimler gibi dış etkenlerin sonucudur. Lastik yüzeyinde kesik şeklinde bir hasar fark ederseniz, yerel lastik bayinize gitmeli ve lastiklerinizi hemen bir uzmana kontrol ettirmelisiniz.
Delinmeler, yoldaki keskin nesnelerin (örneğin çivi, vida veya kırık cam) lastiğin yüzeyini delip geçmesinin sonucudur. Patlak yeterince derinse, lastik hava basıncını kaybetmeye başlayabilir.
Bir veya daha fazla lastiğinizin sürekli basınç kaybettiğini fark ederseniz veya lastiğin sırtına gömülü bir çivi veya vida bulursanız, lastikleri tamir ettirmek için en kısa zamanda yerel lastik uzmanınıza başvurun.
Lastiklerin eşit aşınmasını sağlamak için araçtaki lastiklerin konumunu (araç üreticisi tarafından aksi önerilmedikçe) düzenli aralıklarla değiştirin. Örneğin yaz lastiklerinden kış lastiklerine mevsimsel geçiş yapılırken lastiklerin konumu değiştirilmelidir.
Sürücüler, tekerlekleri düzenli olarak tahrikli akstan tahriksiz aksa çevirerek lastiklerinde tek tip bir aşınma düzeni olmasını bekleyebilirler. Ancak lastiklerinizin daha uzun ömürlü olabilmesi için lütfen araç üreticisinin tavsiyelerine uyun.
Kendinizi yoldaki bir engelin üzerinden geçmeniz gereken bir durumda bulursanız, engele yavaşça ve mümkün olduğunca dikeye yakın bir şekilde yaklaşın. Ardından lastiklerinizi kesik, çatlak veya şişkinlik gibi dış hasarlara karşı kontrol edin. Ayrıca asfaltsız yollarda agresif sürüşten kaçının.
