Już od dekady opony dopuszczane do użytku na terenie Unii Europejskiej opatrywane są specjalnymi naklejkami. Z etykiet opon jesteśmy w stanie odczytać takie parametry jak: efektywność energetyczna i opór toczenia opony, przyczepność na mokrej nawierzchni, hałas generowany przez bieżnik oraz przyczepność na śniegu i lodzie. W tym tekście wyjaśniamy, dlaczego na oponach występują takie oznaczenia, jak prawidłowo je odczytywać i jakie dokładnie przekazują nam informacje.
Podstawowym źródłem wiedzy na temat opony jest wspominana na wstępie etykieta opony, z której dowiemy się prawie wszystkiego na temat konkretnego modelu. Chociaż na oponach nie są podawane wszystkie możliwe oznakowania, na powierzchni bocznej opony można znaleźć wszystkie istotne wymiary i kryteria określające, czy model jest odpowiedni do danego pojazdu. Przy wyszukiwaniu wszystkich wymiarów opon, które są dopuszczalne dla pojazdu, warto zapoznać się z tzw. CoC (Certification of Conformity). Dlaczego ważne jest rozumienie oznaczeń? Ponieważ ogumienie różni się pod względem określonych cech i kryteriów i oznaczenie opon samochodowych równocześnie wskazuje, czy opona jest odpowiednia do określonego auta, czy też nie. Ale co właściwie oznaczają dane umieszczone na ściance bocznej opony samochodowej?
Aby dowiedzieć się, jaki rozmiar opony jest odpowiedni dla danego samochodu, koniecznie należy zerknąć na oznakowanie opony na ściance bocznej. Inne możliwe wielkości opon znajdują się w tak zwanym dokumencie CoC (Certification of Conformity) w punktach „32. Opony kół” i/lub „50 Uwagi:” (Rysunki 1b, 1c).
Parametrem, z którego dowiemy się wiele na temat interesującego nas modelu, jest przekrój opony. Przykładowo na oponie może znajdować się oznaczenie 205/55R16. Określa ono szerokość nominalną opony 205 mm i nominalny stosunek przekroju 55% (stosunek wysokości przekroju do szerokości nominalnej, H/S). Stosunek przekroju jest podawany w procentach. Jest to stosunek wysokości ścianki opony do szerokości opony. Oblicza się go, dzieląc wysokość przekroju opony przez szerokość przekroju opony. Jeśli opona ma stosunek przekroju 55, oznacza to, że wysokość opony wynosi 55 procent jej szerokości.
Średnica felgi jest określana diagonalnie od krawędzi do krawędzi felgi, a wymiar jest zwykle podawany w calach. W powyższym przykładzie jest to 16 cali.
Oznaczenie opony R, które znajduje się przed informacją o średnicy felgi, oznacza, że opona ta jest oponą radialną. Możliwe są też litery B (Bias-ply) lub D (Diagonal), oznaczające oponę diagonalną. Obecnie na drogach najczęściej stosowane są opony radialne. Ich nazwa wiąże się z radialną, czyli promieniową orientacją wewnętrznych warstw kordu, od stopki do stopki, pod kątem prostym do kierunku obrotu opony. Nitki kordowe w karkasie są umieszczone pod kątem prostym do kierunku ruchu i składają się z wielu warstw materiałowych z nylonu i stali, które szczególnie skutecznie tłumią wstrząsy i nierówności. Opony diagonalne zastępują opony pełne i są na ogół twardsze ze względu na diagonalne warstwy materiałowe. Z uwagi na większy opór opony diagonalne szybciej się nagrzewają i zużywają.
Zgodnie z przepisami nie jest dozwolone równoczesne używanie opon radialnych i diagonalnych.
Aby dowiedzieć się, jaki rozmiar opony jest odpowiedni dla danego samochodu, koniecznie należy zerknąć na oznakowanie opony na ściance bocznej. Inne możliwe wielkości opon znajdują się w tak zwanym dokumencie CoC (Certification of Conformity) w punktach „32. Opony kół” i/lub „50 Uwagi:” (Rysunki 1b, 1c).
Parametrem, z którego dowiemy się wiele na temat interesującego nas modelu, jest przekrój opony. Przykładowo na oponie może znajdować się oznaczenie 205/55R16. Określa ono szerokość nominalną opony 205 mm i nominalny stosunek przekroju 55% (stosunek wysokości przekroju do szerokości nominalnej, H/S). Stosunek przekroju jest podawany w procentach. Jest to stosunek wysokości ścianki opony do szerokości opony. Oblicza się go, dzieląc wysokość przekroju opony przez szerokość przekroju opony. Jeśli opona ma stosunek przekroju 55, oznacza to, że wysokość opony wynosi 55 procent jej szerokości.
Średnica felgi jest określana diagonalnie od krawędzi do krawędzi felgi, a wymiar jest zwykle podawany w calach. W powyższym przykładzie jest to 16 cali.
Indeksy nośności opon do samochodów osobowych mieszczą się w przedziale od 75 do 105, przy czym każdej wartości liczbowej odpowiada określona nośność. Dla poszczególnych wartości nośność wskazana jest w tabeli indeksów nośności w dokumentacji pojazdu lub opony. Indeks nośności (określany też skrótem LI od ang. load index) wskazuje, jakie jest maksymalne obciążenie opony. Jednak możliwe obciążenie zależy także od ciśnienia w oponach i prędkości jazdy. W żadnym wypadku nie należy przekraczać maksymalnego obciążenia, ponieważ może to prowadzić do uszkodzenia opony. Indeks nośności jest zapisany zarówno na oponie, jak i w dowodzie rejestracyjnym (część 1).
Na samej oponie po informacji o rozmiarze opony następuje opis eksploatacyjny, na przykład 91V. Według tabeli indeksu nośności liczba 91 oznacza, że maksymalna nośność wynosi 615 kg.
To, z jaką dopuszczalną prędkością maksymalną można jeździć samochodem, wskazuje nam oznaczenie literowe opony samochodowej. Jest to indeks prędkości, który można odczytać w tabeli określającej prędkość maksymalną wszystkich opon (tak zwana tabela indeksu prędkości). Opis eksploatacyjny opony 91V oznacza, że zgodnie z tabelą indeks prędkości V odpowiada prędkości maksymalnej 240 km/h.
Prędkość maksymalna jest indeksowana alfabetycznie. A oznacza najniższą, a Y najwyższą klasę prędkości.
Oprócz prędkości maksymalnej litera informuje również o komforcie jazdy, trakcji, zużyciu i stabilności na zakrętach. Opony z wyższym indeksem mają zwykle lepszą przyczepność i wyższą skuteczność hamowania, ale szybciej się zużywają i gorzej radzą sobie w niskich temperaturach. Opony z indeksem V, Z, W i Y są z reguły bardziej odpowiednie do samochodów sportowych i wyczynowych używanych w cieplejszym klimacie.
Aby lepiej wykorzystać właściwości użytkowe opony, można wyposażyć pojazd w opony, które mają wyższy indeks prędkości. Jednak w przypadku wyboru niższego indeksu redukuje się tym samym dopuszczalną prędkość maksymalną pojazdu do wartości, która jest podana dla tego indeksu.
Numer DOT (Department of Transportation) informuje o zakładzie produkcyjnym, rozmiarze opony, marce handlowej i wieku opony. Pierwsze dwie cyfry numeru DOT określają zakład produkcyjny (jest to tak zwany plantcode). Kolejne cyfry oznaczają sizecode, czyli rozmiar opony. Dalsze cyfry są opcjonalne i zależne od producenta – oznaczają kod producenta, dzięki któremu można odczytać markę handlową. Wiek opony można odczytać także na ściance bocznej; jest on podany na końcu numeru DOT. Ostatnie cztery cyfry wskazują datę produkcji opony z dokładnością do tygodnia. Pierwsze dwie z tych cyfr określają tydzień produkcji (zakres sięga od „01” do „53”). Ostatnie dwie cyfry wskazują rok produkcji (przykład: opona z oznaczeniem „DOT XXXXXXX2714” została wyprodukowana w 27. tygodniu 2014 roku).Wiek opony to decydujący czynnik bezpieczeństwa.
Czytaj więcej na temat wieku opony oraz konieczności zmiany opon na nowe.
Na oponach występuje wiele innych ważnych oznaczeń.
Jednym z nich jest kierunek obrotów – strzałka w połączeniu ze słowami „rotation” lub „direction” wskazuje, w jakim kierunku musi obracać się opona. Kierunek obrotów jest w oponach szczególnie ważny , gdyż jeśli opona zostanie nałożona z niewłaściwej strony, jej bieżnik w złych warunkach atmosferycznych nie będzie mógł należycie odprowadzać wody. Poza tym niektóre opony mają napis „strona zewnętrzna” lub „outside”, aby przy różnych bieżnikach na oponie jednoznacznie określić, która strona musi być montowana od zewnątrz.
Większość opon ma oznaczenie „tubeless” lub „TL”, co wskazuje, że opona jest bezdętkowa. Z reguły opony samochodów osobowych są bezdętkowe, z nielicznymi wyjątkami. Szczególną formą opon bezdętkowych są opony „runflat”. Są one zabezpieczone w taki sposób, że w razie uszkodzenia umożliwiają dalszą jazdę. Opona typu runflat w razie uszkodzenia pozwala na przejechanie 80 kilometrów przy prędkości 80 km/h, co umożliwia dotarcie do najbliższego warsztatu. Producenci stosują różne kody, aby oznaczyć tego rodzaju właściwości opon. Na starszych oponach Continental występuje jeszcze kod „CSR” (ContiSupportRing), lecz od roku jest on zastępowany w samonośnej oponie runflat nowej generacji przez kod „SSR” (Self Supporting Runflat).
M+S oznacza błoto i śnieg (ang. mud and snow) i sygnalizuje, że opona jest odpowiednia do zimowych warunków pogodowych z zaśnieżoną lub błotnistą nawierzchnią. Symbol M+S jest jednak umieszczany nie tylko na oponach zimowych, lecz znajduje się również na oponach całorocznych. Do niedawna opony całoroczne z symbolem M+S wystarczały, aby spełnić obowiązek używania opon zimowych w Niemczech, lecz ostatnio się to zmieniło. Zgodnie z nowym rozporządzeniem wszystkie opony wyprodukowane po 1 stycznia 2018 r., które mają być używane w zimie, muszą mieć dodatkowo symbol „alpine” – trójkątny piktogram góry z płatkiem śniegu. Opon z oznaczeniem M+S nie trzeba jednak szybko wymieniać, ponieważ do 30 września 2024 r. trwa okres przejściowy. Po tej dacie wszystkie opony zimowe muszą już mieć nowe oznaczenie.
Opony mają wskaźnik zużycia bieżnika, który jest określany jako „TWI” (ang. Tread-Wear-Indicator). TWI jest umieszczany w wielu miejscach na oponie, co sprawia, że można łatwo rozpoznać zużycie bieżnika na znajdujących się na tej samej wysokości głównych rowkach. Dzięki temu w każdej chwili zauważymy, gdy na oponie zużyła się zbyt duża ilość bieżnika. Jeśli jego grubość wynosi mniej niż 1,6 mm, zgodnie z przepisami ruchu drogowego nie jest możliwa dalsza jazda.
Producenci pojazdów stawiają na indywidualizację i optymalizację swoich pojazdów i projektują we współpracy z Continental tak zwane opony OE. Stosuje się tutaj specjalny symbol. „OE” to skrót od ang. Original Equipment, co wskazuje, że opony spełniają specyficzne wymogi producenta i są rekomendowane dla określonego modelu. Proces projektowania opony przebiega równolegle do procesu projektowania pojazdu. Opony są montowane fabrycznie i są idealnie dopasowane do danego modelu i podwozia.
Podsumujmy najważniejsze informacje. Dowiedzmy się, co mówią nam oznaczenia na oponach, czym jest etykieta opony, jak czytać rozmiar opon, a także jak czytać wiek opony.
Zacznijmy od następującej przykładowej sekwencji oznakowania opony: 225/45 R 18 95 H.
Pierwszą liczbą w tej sekwencji jest 225. Wskazuje ona znamionową szerokość opony w milimetrach, licząc od boku do boku.
Po ukośniku widzimy liczbę 45. Oznacza ona profil opony, czyli wyrażony procentowo stosunek wysokości opony (licząc od obręczy w kierunku obwodu opony) do jej szerokości. Obliczamy tę wartość, dzieląc wysokość przekroju opony przez szerokość przekroju. Jeśli profil ma wartość 45, oznacza to, że wysokość opony stanowi 45% jej szerokości.
Kolejnym elementem oznakowania jest nie liczba, a litera. Wskazuje ona rodzaj konstrukcji zastosowanej w osnowie opony. W naszym przykładzie jest to litera R (radial), oznaczająca konstrukcję radialną.
Liczba 18 w naszym przykładzie wskazuje średnicę obręczy koła w calach.
Liczba po średnicy obręczy to indeks nośności. W powyższym przykładzie kod 95 oznacza maksymalne obciążenie, jakie może utrzymać całkowicie napompowana opona.
Kolejnym elementem przedstawionej sekwencji jest indeks prędkości. W naszym przykładzie literze H odpowiada prędkość maksymalna 209 km/h. Nawet jeśli opona może sobie poradzić z taką prędkością, kierowcy nie powinni przekraczać dopuszczonych prawem limitów prędkości. Przeczytaj nasz przewodnik na temat indeksów prędkości.
Oprócz przedstawionej dotąd sekwencji elementów na bocznej ścianie opony mogą być umieszczone także inne litery i symbole.
W naszym przykładzie mają one następujące znaczenie:
7. Runflat – mamy do czynienia z samonośną oponą typu runflat. Opona SSR dzięki wzmocnionym ściankom kontynuuje jazdę nawet przy całkowitej utracie ciśnienia.
8. Original Equipment – oznaczenie pierwszego wyposażenia pojazdu marki Mercedes z właściwościami runflat (MOE).
9. M+S opisuje, że opona nadaje się do jazdy po błocie i śniegu.
10–12. DOT code – zgodność z normami bezpieczeństwa pojazdów silnikowych amerykańskiego Departamentu Transportu (Department of Transportation – DOT). (11) Tydzień produkcji opony przypada na 36. tydzień w (12) roku produkcji 2016.
Nowa etykieta UE obowiązuje od 1 maja 2021 r.
Wszystkie opony sprzedawane w Unii Europejskiej podlegają obowiązkowemu oznakowaniu. Wszelkie niezbędne oznaczenia opon znajdują się na etykietach umieszczanych na powierzchni produktu. Nowy unijny system etykietowania opon – obowiązujący od 1 maja 2021 roku – zapewnia bardziej wyczerpujące informacje na temat wybranych opon i obejmuje również opony do pojazdów ciężarowych. Zapewnia on obiektywne, wiarygodne i porównywalne informacje oparte na trzech ważnych parametrach użytkowych opony: oporze toczenia – a tym samym efektywności paliwowej, przyczepności na mokrej nawierzchni i zewnętrznym hałasie toczenia. Dodatkowe piktogramy wskazują, czy opona nadaje się do jazdy w trudnych warunkach śniegowych (symbol 3PMSF), oraz określają jej przyczepność na oblodzonej nawierzchni, chociaż ta ostatnia informacja dotyczy tylko opon do samochodów osobowych.
Nowy system etykietowania obejmuje opony do samochodów osobowych, autobusów i samochodów ciężarowych. Więcej szczegółów na temat nowego rozporządzenia UE w sprawie etykietowania opon można znaleźć na oficjalnej stronie Komisji Europejskiej.
Zrozumienie unijnego oznakowania i piktogramów pomaga kierowcom i menedżerom flot samochodowych podejmować świadome decyzje dotyczące bezpieczeństwa drogowego związanego z oponami, niższej emisji CO2 i większej oszczędności paliwa.
Należy pamiętać, że oszczędność paliwa i bezpieczeństwo na drodze w dużej mierze zależą od warunków drogowych i pogodowych, typu pojazdu, a w szczególności od stylu jazdy.
Na etykiecie znajdują się łatwe do zrozumienia piktogramy, które informują o następujących trzech zasadniczych aspektach charakterystyki opony.
Przyczepność na mokrej nawierzchni jest kluczowa dla bezpiecznej jazdy. Klasyfikacja przyczepności wskazuje, jak dobrze opona będzie się zachowywać na mokrej nawierzchni, a jej osiągi są oceniane w skali od klasy A do E. Wysoka ocena A oznacza krótką drogę hamowania na mokrej nawierzchni.
W zależności od oporu toczenia opony jej efektywność paliwowa będzie się wahać od klasy A (oznaczającej najlepszą efektywność paliwową) aż do klasy E. Zużycie paliwa odgrywa ważną rolę z ekonomicznego i ekologicznego punktu widzenia. Dzieje się tak dlatego, że niskie zużycie paliwa ma pozytywny wpływ na ślad węglowy pojazdu, w szczególności dotyczy to pojazdów ciężarowych.
Jest to zewnętrzny hałas toczenia generowany przez oponę, mierzony w decybelach. Na etykiecie podany jest poziom hałasu oceniony w klasach od A do C.
Oprócz dotychczasowych informacji na etykiecie umieszczono również piktogramy – w stosownych przypadkach – odnoszące się do osiągów w trudnych warunkach śniegowych (3PMSF) i/lub przyczepności na oblodzonej nawierzchni (tylko opony samochodu osobowego/C1).
Piktogram przyczepności na śniegu (3PMSF) obowiązuje dla opon zimowych i całorocznych testowanych w określonych warunkach zimowych, które zapewniają wymagane osiągi na śniegu.
Piktogram przyczepności na lodzie zostanie umieszczony na oponach zimowych z wyjątkowymi osiągami na lodzie potwierdzonymi przez zdefiniowany test przyczepności na lodzie. Opony te są specjalnie zaprojektowane do nawierzchni drogowych pokrytych lodem i zbitym śniegiem i powinny być używane tylko w bardzo trudnych warunkach klimatycznych (jak np. niskie temperatury w krajach skandynawskich). Stosowanie opon o wysokiej przyczepności na lodzie w mniej surowych warunkach klimatycznych (np. na mokrej nawierzchni lub przy cieplejszych zimowych temperaturach) może skutkować gorszymi osiągami, w szczególności pod względem przyczepności na mokrej nawierzchni, prowadzenia i zużycia.
Dowiedz się jak dbać o opony, aby służyły jak najdłużej, i kiedy należy wymienić je na nowe.
